ACEPT-AIR

Development of A Cost Efficient Policy Tool for reduction of Particulate Matter in AIR

Στόχος του έργου είναι να παρέχει στις Εθνικές αρχές σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο τα μέσα "ένα εργαλείο πρόβλεψης" καθώς και τα απαραίτητα δεδομένα και κατάλληλα εργαλεία  για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων PM2.5 και PM10.

Τα αιωρούμενα σωματίδια (PM) αποτελούν ένα σύνθετο μείγμα μικροσκοπικών σωματιδίων που προέρχονται τόσο από ανθρωπογενείς όσο και από φυσικές πηγές. Η αυξημένη συγκέντρωση αιωρουμένων σωματιδίων αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα σε πολλές χώρες της ΕΕ, ενώ νέα στοιχεία σχετικά με αρνητικές επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία έχουν προκύψει. Στην Ελλάδα, καθώς και σε άλλες χώρες της Ε.Ε., υπάρχει ανάγκη - χώρος για περαιτέρω βελτίωση, σχετικά με τις στρατηγικές ελέγχου των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων. Το έργο ACEPT-AIR στοχεύει: πρώτον, να αναδείξει τη σχετική συμβολή των πολλαπλών ανθρωπογενών και άλλων πηγών στις παρατηρούμενες συγκεντρώσεις PM στον αέρα, δεύτερον, να καταγράψει τη σχετική συμβολή των δευτερογενώς παραγόμενων σωματιδίων σε σχέση με εκείνα που παράγονται από πρωτογενείς πηγές, λαμβάνοντας υπόψη τις ατμοσφαιρικές συνθήκες οι οποίες συμβάλλουν στην δημιουργία πρωτογενών και δευτερογενών αιωρουμένων σωματιδίων, ανάλογα και με τον χαρακτήρα κάθε τοποθεσίας.

Θα εφαρμοστούν σύγχρονα υπολογιστικά μοντέλα με χρήση στοιχείων από παλαιότερες και νέες βάσεις δεδομένων. Τα αποτελέσματα θα ενσωματωθούν σε ένα ευέλικτο εργαλείο, το οποίο θα συνδυάζει συγκριτική ανάλυση της συνεισφοράς των διαφορετικών πηγών,  όπως υπολογίζεται από τις συγκεντρώσεις PM στον αέρα, και των απογραφών των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων.

Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ένα εργαλείο άσκησης πολιτικής, το οποίο θα δημιουργήσει ένα ιστορικό αρχείο που θα περιλαμβάνει μέτρα ελέγχου και αλλαγές στις εκπομπές, στοχευμένες ή εξαιτίας οικονομικών συγκυριών, και θα υπολογίζει τις αντίστοιχες μειώσεις των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων PM, κατανεμημένες σε κάθε πηγή εκπομπής. Αυτό μπορεί να επιτρέψει στους φορείς λήψης αποφάσεων να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα των μέτρων ελέγχου που εφαρμόζονται για συγκεκριμένες πηγές εκπομπών, καθώς και να προγραμματίσουν - σχεδιάσουν νέα μέτρα ελέγχου. Το έργο αποσκοπεί στην επίδειξη σε τοπικούς, περιφερειακούς και εθνικούς φορείς χάραξης πολιτικής, της χρησιμότητας του προτεινόμενου εργαλείου, το οποίο επιτρέπει την ποσοτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των πολιτικών ελέγχου για συγκεκριμένες πηγές εκπομπής.

Επί του παρόντος, αν και έχουν υιοθετηθεί μέτρα για τον έλεγχο ορισμένων πηγών εκπομπής και οι συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων έχουν γενικά μειωθεί, κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το ποσοτικό αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστο σε σχέση με κάθε μία από τις πηγές εκπομπής. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της Θεματικής Στρατηγικής για την Ατμοσφαιρική Ρύπανση, μέσω της θεσμοθέτησης της οδηγίας 2008/50/ΕΚ, και τις αυστηρότερες απαιτήσεις στις οριακές τιμές για τα αιωρούμενα σωματίδια, η επίτευξη των νέων στόχων για τις εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων θα έχει υψηλό οικονομικό κόστος και η μελλοντική διαχείριση των εκπομπών θα απαιτεί ποσοτική πρόβλεψη με βάση τα επίπεδα των προηγούμενων ετών.

Επιπλέον, η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι απαραίτητο να αυξηθεί, έτσι ώστε οι νέες αυστηρότερες πολιτικές να γίνουν αποδεκτές από το κοινό. Τα αποτελέσματα από τις νέες στρατηγικές ελέγχου των εκπομπών καθώς και η εφαρμογή των πράσινων μέτρων και νέων προϊόντων, μπορούν να αξιολογηθούν από το προτεινόμενο εργαλείο άσκησης πολιτικής, όσον αφορά την μείωση της συγκέντρωσης PM, για κάθε μία από τις πηγές. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα, καθώς επίσης και οι προβλέψεις – εκτιμήσεις θα κοινοποιούνται στους πολίτες, μέσω ενός καλά σχεδιασμένου προγράμματος διάχυσης,  και θα προωθείται η ενεργός συμμετοχή τους.

Η ανάπτυξη του ολοκληρωμένου εργαλείου σε συνδυασμό με τις παρακάτω δράσεις πιστεύουμε ότι θα οδηγήσουν στην εκπλήρωση των παραπάνω στόχων:

Δράση 1 (Διαχείριση Έργου): Δημιουργία μιας κεντρικής επιτροπής διαχείρισης του έργου, που θα αποτελείται από εκπροσώπους όλων των εταίρων, ώστε να εκπληρώνονται όλες οι προϋποθέσεις για την ορθή συμπλήρωση και υποβολή των οικονομικών και διοικητικών εκθέσεων που απαιτούνται. Ο πρόεδρος της επιτροπής θα έχει τη γενική ευθύνη για την οργάνωση, το σχεδιασμό και τον έλεγχο του έργου. Παράλληλα, για την καλύτερη διαχείριση του έργου, θα συγκροτηθεί διευθύνουσα επιτροπή, που θα απαρτίζεται τόσο από εταίρους όσο και από άλλους ενδιαφερόμενους φορείς.

Δράση 2: Ενημέρωση ιστορικών βάσεων δεδομένων και δημιουργία νέων, σχετικών με τις συγκεντρώσεις αιωρουμένων σωματιδίων PM 2.5 και PM 10, για τις αστικές περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου. Ενημέρωση της βάσης δεδομένων χημικής προέλευσης και συγκέντρωσης ούτως ώστε να μπορούν να συγκριθούν παρούσες με παλαιότερες μεταβολές στο χημικό προφίλ των διαφόρων πηγών.

Δράση 3: Σύγχρονες τεχνικές υπολογισμού της συνεισφοράς των πηγών θα εφαρμοσθούν, με βάση τις βάσεις δεδομένων που θα αναπτυχθούν στα πλαίσια της Δράσης 2,  και μοντέλα αποδέκτη. Τα μοντέλα επιμερισμού πηγών που θα εφαρμοστούν, θα ενταχθούν εν συνεχεία σε μια σειρά ενοτήτων που θα αποτελούν την βάση για την ανάπτυξη του εργαλείου άσκησης πολιτικής.

Δράση 4: Ενημερωμένες απογραφές εκπομπών για πρωτογενείς ανθρωπογενείς και φυσικές πηγές αιωρουμένων σωματιδίων.

Δράσης 5: Θα αναπτυχθεί μια επιχειρησιακή πλατφόρμα όπου τα παραδοτέα των προηγούμενων δράσεων θα ενωθούν, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων δεδομένων: των επιπέδων συγκέντρωσης της μάζας των αιωρουμένων σωματιδίων, της χημικής σύνθεσης των κύριων συστατικών και ιχνοστοιχείων, των απογραφών των εκπομπών και των υπολογισμών του επιμερισμού των πηγών, για την συνολική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Η πλατφόρμα αυτή θα αναπτυχθεί με τη μορφή ένα εργαλείου - λογισμικού που επιτρέπει την εκτίμηση της σχετικής τάσης όσον αφορά στις εκπομπές και τα παρατηρούμενα επίπεδα συγκέντρωσης παράλληλα με την συνεισφορά των διαφόρων πηγών, ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η αναγνώριση των αποτελεσμάτων από τις προηγούμενες στρατηγικές ελέγχου και από τα προτεινόμενα νέα μέτρα.

Δράση 6: Αμφίδρομη διαδικασία άμεσης αλληλεπίδρασης που επιτρέπει στους συμμετέχοντες φορείς να κατανοήσουν και να εκπαιδευτούν στη χρήση του εργαλείου άσκησης πολιτικής, το οποίο σχετίζεται με τη ρύθμιση βασικών περιβαλλοντικών παραγόντων και αλληλεξαρτήσεων τους, για την αποτελεσματικότερη διαχείριση προβλημάτων σχετικών με τα αιωρούμενα σωματίδια.

Δράση 7: Ενεργή εφαρμογή του εργαλείου άσκησης πολιτικής, μέσω της σύγκρισης διαφορετικών λύσεων σχετικών με τη μείωση των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων, και των αποτελεσμάτων των εφαρμοζόμενων πρακτικών στις παρατηρούμενες ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις PM.

Δράση 8: Διοργάνωση μιας ανοιχτής ημερίδας, με κυριότερους συμμετέχοντες φορείς από την βιομηχανία, κεντρικές, περιφερειακές και δημοτικές αρχές, και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), στην οποία θα παρουσιαστούν τα βασικά αποτελέσματα του έργου, με στόχο την προώθηση του διαλόγου για την μείωση των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων από συγκεκριμένες πηγές. Σχεδιάζεται επίσης η υλοποίηση ενός διεθνούς συνεδρίου με στόχο την διάδοση των αποτελεσμάτων του έργου ACEPT-AIR και την ανταλλαγή γνώσεων και πρακτικών με φορείς χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό κυρίως επίπεδο, αλλά και παγκοσμίως.

Δράση 9: Περιβαλλοντική διάδοση ενταγμένη σε μια καλά καθορισμένη στρατηγική επικοινωνίας που αναφέρεται στην αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων μεθόδων, εξοπλισμού και τεχνικών για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων αιωρουμένων σωματιδίων. Δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου μέσω δημιουργίας ιστοσελίδας, παραγωγής DVD, σεμιναρίων για καθηγητές μέσης εκπαίδευσης κλπ..

Δράση 10: Παρακολούθηση της προόδου του έργου. Καθορισμός των όρων και των κανόνων για την παρακολούθηση της προόδου του έργου, την αναφορά των αποτελεσμάτων στην επιτροπή διαχείρισης και τη λήψη μέτρων για τη διατήρηση της ουσιαστικής προόδου του έργου.

Δράση 11: Στην τελική φάση του έργου, η βάση δεδομένων που θα έχει αναπτυχθεί, καθώς και τα αποτελέσματα της συνεισφοράς πηγών και του εργαλείου άσκησης πολιτικής που θα δημιουργηθεί στα πλαίσια του έργου «ACEPT-AIR», θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη ορισμένων από τους στόχους και τις απαιτήσεις που ορίζει η οδηγία 2008/50/ΕΚ. Θα συνταχθεί ένα σύνολο κατευθυντήριων γραμμών για τη διαμόρφωση σχεδίου δράσης, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ειδικά μέτρα και πολιτικές για την επίτευξη των οριακών τιμών και των μειώσεων των συγκεντρώσεων που απαιτούνται από την προαναφερόμενη Οδηγία.

Action 12: Σχέδιο επικοινωνίας για μετά την ολοκλήρωση του έργου LIFE ACEPT-AIR, το οποίο θα περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για την μακροπρόθεσμη χρήση του εργαλείου άσκησης πολιτικής που θα αναπτυχθεί, τα αποτελέσματα του οποίου θα είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου και στις αναφορές προόδου, ενώ παράλληλα θα προωθεί την συνεχή και σε βάθος χρόνου διασύνδεση των διαφόρων ενδιαφερομένων φορέων.

Αναμενόμενα αποτελέσματα

1) Λεπτομερής φυσικοχημικός χαρακτηρισμός των αιωρουμένων σωματιδίων σε τρεις χαρακτηριστικές αστικές περιοχές της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Βόλος) και κατασκευή αντίστοιχων βάσεων δεδομένων χημικής σύστασης.

2) Ένα δημόσιο λογισμικό – εργαλείο για τον επιμερισμό των πηγών, την αποθήκευση και παρουσίαση των προφίλ των διαφόρων πηγών εκπομπής.

3) Έξι βάσεις απογραφής πηγών εκπομπής αιωρουμένων σωματιδίων, για τις 3 αστικές περιοχές και τις 2 κατηγορίες πηγών (ανθρωπογενείς και φυσικές εκπομπές).

4) Μια σειρά Οδηγιών για την αποτελεσματική διαμόρφωση σχεδίου δράσης για τις 3 αστικές περιοχές.

5) Μια ιστοσελίδα με τις δραστηριότητες του έργου ACEPT-AIR (με το λογότυπο του Προγράμματος LIFE) και πλήρη αναφορά στο στόχο, στις δράσεις, στην πρόοδο και στα αποτελέσματα αυτού.

6) Έξι σεμινάρια εκπαίδευσης για καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

7) Ένα διεθνές συνέδριο με τη συμμετοχή φορέων λήψης πολιτικών αποφάσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων κα.

8) Μια απλοποιημένη έκθεση (Layman’s report) για τις δράσεις, τα εργαλεία, τα αποτελέσματα και τα μακροπρόθεσμα οφέλη από το έργο σε τοπικό, εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

9) Ελαχιστοποίηση της αβεβαιότητας σε σχέση με τις πηγές εκπομπής αιωρουμένων σωματιδίων σε αστικό περιβάλλον.

10) Εκπαίδευση του υπάρχοντος προσωπικού που είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση της συγκέντρωσης αιωρουμένων σωματιδίων,  στην χρήση του εργαλείου άσκησης πολιτικής που θα αναπτυχθεί στα πλαίσια του έργου.

11) Ένα DVD και ένα ενημερωτικό φυλλάδιο.

12) Τρείς τεχνικές επιστημονικές δημοσιεύσεις σε Διεθνή Περιοδικά (Atmospheric Environment, Journal of Water Air and Soil Pollution κα.).

13) Πέντε εκθέσεις για το έργο, που περιλαμβάνουν την αρχική έκθεση, δύο εκθέσεις προόδου, την ενδιάμεση έκθεση και την τελική έκθεση.

LIFE 09 ENV/GR/000289

ACEPT-AIR